TCMB ekonomistlerinden enflasyonda ‘sağlık etkisi’ analizi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blog sayfasında yer alan bir yazıda, enflasyona süreksiz tesiri olan SGK Sıhhat Uygulama Bildirisi (SUT) düzenlemesini dışlayıp bakıldığında, yıllık tüketici enflasyonundaki yavaşlamayı ana eğilimdeki düşüşün sürüklediğinin görüldüğü belirtildi.

TCMB Yardımcı Ekonomistleri Merve Çapan, Orhun Özel ve Uzman Yardımcısı Hakkı Yılmaz’ın kaleme aldığı yazı Merkezin Güncesi blog sayfasında yayımlandı.

Yazıda, enflasyon bilgilerini daha düzgün anlayabilmek maksadıyla, son iki ayda yapılan muayene iştirak hissesi düzenlemelerinin manşet ve çekirdek enflasyon göstergeleri üzerindeki tesirlerini incelendi.

Blog yazısı şöyle:

“SGK Sıhhat Uygulama Tebliği’nde (SUT) 25 Ocak 2025 tarihinde yapılan düzenleme ile resmî sıhhat hizmeti sunucularında muayene iştirak hissesi ortalaması 6,50 TL’den 30 TL’ye, özel sıhhat hizmeti sunucularındaki muayene iştirak hissesi ise 15 TL’den 50 TL’ye yükseltildi. 23 Şubat 2025 tarihinde kelam konusu Tebliğ’de 15 Ocak’tan geçerli olacak halde yeni bir düzenleme daha yapılarak muayene iştirak hissesi ortalamada 10 TL’ye çekildi. Bu yazıda, enflasyon datalarını daha düzgün anlayabilmek gayesiyle, son iki ayda yapılan bu düzenlemelerin manşet ve çekirdek enflasyon göstergeleri üzerindeki tesirlerini inceliyoruz.

SUT düzenlemesi, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sıhhat kümesi altında iki kalemi etkiliyor: (i) muayene iştirak hissesi (kamu), (ii) özel hastane doktor muayene ücreti (Genel Sıhhat Sigortası kapsamında). Bildiri değişikliğinden tüketici enflasyonuna gelen tesir, temel prestijiyle resmî sıhhat hizmeti sunucularına yönelik olan muayene iştirak hissesindeki artıştan kaynaklandı. Öte yandan, özel hastane doktor muayene ücreti halihazırda görece yüksek bir düzeyde olduğu için bu kaleme yapılan artıştan enflasyona değerli bir katkı gelmedi.

Düzenlemelerin enflasyon üzerindeki tesirini, gerçekleşen TÜFE ile düzenlemelerin yapılmadığı bir senaryoda gerçekleşmesi beklenen TÜFE ortasındaki farkla gösteriyoruz. Buna nazaran; muayene iştirak hissesindeki düzenlemeler ocak ayı enflasyonuna 0,56 puan yükseltici tesir yaparken, şubat enflasyonuna 0,29 puan düşürücü istikamette yansıdı. Yılbaşından bu yana SUT’ta yapılan düzenlemelerin yıllık enflasyona sonuncu tesiri ocak ayında 0,76 puan, şubat ayı prestijiyle ise 0,34 puan üst istikamette oldu.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelediğimizde, düzenlemenin ocakta aylık tüketici enflasyonunu yaklaşık 0,4 puan üst taraflı etkilediğini hesaplıyoruz. Çekirdek göstergelere baktığımızda ocak ayındaki düzenlemenin B ve C endekslerinin ortalama artışına yansıması yaklaşık 0,6 puan. Şubat ayında ise, düzenlemelerin tesiriyle mevsimsellikten arındırılmış aylık tüketici enflasyonu ile B ve C endekslerinin ortalaması 0,1 puan daha düşük gerçekleşti.

Bunlara ek olarak, enflasyon görünümü hakkında fikir veren ana eğilim göstergeleri bazında ele alıyoruz. Bu doğrultuda, ilgili göstergeleri 2025’te bu düzenlemenin olmadığı durum için geçen yılın birebir periyodu ile kıyaslıyoruz. Burada, ana eğilim göstergelerinde geçen yıla kıyasla net bir güzelleşme olduğunu görmekteyiz. Gerçekten, geçen yıl şubat ayında ortalama yüzde 4,1 olan ana eğilim göstergeleri, bu yıl şubat ayında ortalama yüzde 2,4 civarında seyrediyor. Bu da bize, yıllık enflasyondaki gerilemenin baz tesirlerinden fazla, ana eğilimdeki düşüşten kaynaklandığını gösteriyor.

Özetle, incelenen bilgiler hem manşet enflasyonda hem de çekirdek göstergelerde muayene iştirak hissesindeki düzenleme sonucu artan ocak ayı enflasyonunun şubat ayında bir ölçü dengelendiğine işaret ediyor. Ayrıyeten, enflasyona süreksiz tesiri olan SUT düzenlemesini dışlayıp baktığımızda da yıllık tüketici enflasyonundaki yavaşlamayı ana eğilimdeki düşüşün sürüklediğini görüyoruz.