Yaşlı nüfus sayısı beş yılda yüzde 20,7 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dataları Türkiye nüfus ve yaş yapısının süratle değiştiğini ortaya koydu.

TÜİK’in ‘İstatistiklerle Yaşlılar, 2024’ raporuna nazaran, ülkede nüfus süratli bir halde yaşlanırken, yaşılıların yalnızlaşaması ve bağımlılık oranı da birebir süratten nasibini aldı.

Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha üst yaştaki nüfus, 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişi iken son beş yılda yüzde 20,7 artarak 2024 yılında 9 milyon 112 bin 298 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2019 yılında yüzde 9,1 iken, 2024 yılında yüzde 10,6’ya yükseldi. Yaşlı nüfusun 2024 yılında yüzde 44,6’sını erkek nüfus, yüzde 55,4’ünü bayan nüfus oluşturdu.

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna nazaran yaşlı nüfus oranının 2030 yılında yüzde 13,5, 2040 yılında yüzde 17,9, 2060 yılında yüzde 27,0, 2080 yılında yüzde 33,4 ve 2100 yılında yüzde 33,6 olacağı öngörüldü.

Doğurganlık göstergelerindeki süratli düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan düşük senaryoya nazaran yaşlı nüfus oranının 2030 yılında yüzde 13,5, 2040 yılında yüzde 18,2, 2060 yılında yüzde 28,8, 2080 yılında yüzde 38,5 ve 2100 yılında yüzde 42,8 olacağı öngörüldü.

Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi

Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan bireylerin yaşları küçükten büyüğe hakikat sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 iken 2024 yılında 34,4 oldu. Ortanca yaş 2024 yılında erkeklerde 33,7, bayanlarda 35,2 olarak gerçekleşti.

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna nazaran ortanca yaşın 2030 yılında 37,1, 2040 yılında 41,4, 2060 yılında 48,0, 2080 yılında 51,5 ve 2100 yılında 52,2 olacağı öngörüldü.

Yaşlı nüfus da yaşlandı

Yaşlı nüfus yaş kümesine nazaran incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun yüzde 62,8’inin 65-74 yaş kümesinde, yüzde 28,2’sinin 75-84 yaş kümesinde ve yüzde 9,1’inin 85 ve daha üst yaş kümesinde yer aldığı görülürken, 2024 yılında yüzde 63,4’ünün 65-74 yaş kümesinde, yüzde 28,8’inin 75-84 yaş kümesinde ve yüzde 7,8’inin 85 ve daha üst yaş kümesinde yer aldığı görüldü.

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının yüzde 10’nu geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesi. Türkiye’de yaşlı nüfus, öbür yaş kümelerindeki nüfusa nazaran daha yüksek bir sürat ile artış gösterdi.

Küresel yaşlanma süreci olarak isimlendirilen “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük suratlarındaki azalma ile birlikte sıhhat alanında kaydedilen gelişmeler, hayat standardının, refah seviyesinin ve doğuşta beklenen ömür mühletinin artması ile nüfusun yaş yapısı form değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere nazaran hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak epey fazla.

100 yaşlıdan 15’i bağımlı

Çalışma çağındaki yüz şahsa düşen yaşlı sayısını söz eden yaşlı bağımlılık oranı, 2019 yılında yüzde 13,4 iken bu oran 2024 yılında yüzde 15,5’e yükseldi.

Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna nazaran yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında yüzde 19,5, 2040 yılında yüzde 26,5, 2060 yılında yüzde 45,5, 2080 yılında yüzde 61,9 ve 2100 yılında yüzde 61,6 olacağı öngörüldü.

Türkiye yaşlılar liginde

Birleşmiş Milletler dünya nüfus varsayımlarına nazaran 2024 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 161 milyon 972 bin 573 kişi, yaşlı nüfusun ise 833 milyon 480 bin 764 kişi olduğu varsayım edildi. Bu iddialara nazaran dünya nüfusunun yüzde 10,2’sini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip birinci üç ülke sırasıyla yüzde 36,2 ile Monako, yüzde 29,8 ile Japonya ve yüzde 24,6 ile İtalya oldu. Türkiye, 194 ülke ortasında 75. sırada yer aldı.

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu vilayet, 2024 yılında yüzde 20,8 ile Sinop oldu. Bu ili yüzde 20,2 ile Kastamonu, yüzde 19,1 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu vilayet ise yüzde 3,7 ile Şırnak oldu. Bu ili yüzde 4,3 ile Hakkari, yüzde 4,4 ile Şanlıurfa izledi.

Bir birey 65 yaşına ulaştığında yaşaması beklenen ortalama ömür 17,4 yıl oldu

Hayat Tabloları, 2021-2023 sonuçlarına nazaran doğuşta beklenen hayat müddeti Türkiye geneli için 77,3 yıl, erkekler için 74,7 yıl ve bayanlar için 80,0 yıl oldu. Genel olarak bayanlar erkeklerden daha uzun mühlet yaşamakta olup, doğuşta beklenen hayat müddeti farkı 5,3 yıl oldu.

Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin beklenen ömür müddeti ortalama 17,4 yıl oldu. Erkekler için bu müddetin 15,7 yıl, bayanlar için 19,0 yıl olduğu gözlendi. Öbür bir söz ile 65 yaşına ulaşan bayanların erkeklerden ortalama 3,3 yıl daha fazla yaşayacağı kestirim edildi. Beklenen ömür müddeti 75 yaşında 10,5 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.

Her dört meskenden birinde yaşlı var

Türkiye’de 2024 yılında toplam 26 milyon 599 bin 261 haneden 6 milyon 726 bin 583’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha üst yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Öbür bir sözle, hanelerin yüzde 25,3’ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.

En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 726 bin 583 hanenin 1 milyon 750 bin 900’ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin yüzde 74,0’ını yaşlı bayanlar, yüzde 26,0’ını ise yaşlı erkekler oluşturdu.

Eşi ölmüş yaşlı bayanlar eşi ölmüş yaşlı erkeklerin dört katı

Yaşlı nüfus yasal uygar duruma nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortasında değerli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2024 yılında yüzde 1,4’ünün hiç evlenmemiş, yüzde 83,7’sinin resmi nikahla evli, yüzde 4,0’ının boşanmış, yüzde 10,8’inin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı bayan nüfusun yüzde 2,8’inin hiç evlenmemiş, yüzde 46,9’unun resmi nikahla evli, yüzde 4,6’sının boşanmış, yüzde 45,7’sinin ise eşi ölmüş olduğu görüldü.

Her beş yaşlıdan biri dışlanma riski altında

Yoksulluk ve hayat şartları istatistiklerine nazaran 2024 yılında toplam nüfusun yüzde 29,3’ünün yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında iken yaşlı nüfus için bu oranın yüzde 23,3 olduğu görüldü.

Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olan yaşlı nüfus cinsiyete nazaran incelendiğinde, bu oranın yaşlı erkeklerde yüzde 22,3, yaşlı bayanlarda ise yüzde 24,2 olduğu görüldü.

100 yaşlıdan 12’si çalışıyor

İşgücü istatistiklerine nazaran, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfus için yüzde 53 iken 2023 yılında yüzde 53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında yüzde 12 iken 2023 yılında yüzde 12,2 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında yüzde 20 iken yaşlı bayan nüfusta yüzde 6,1 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2019 yılında yüzde 3,1 iken 2023 yılında yüzde 2,7 olduğu görüldü.

Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023 sonuçlarına nazaran Lawton-Brody Enstrümental Günlük Ömür Aktiviteleri Ölçeğinde yer alan bileşenler kapsamında yaşlıların günlük aktiviteleri yapabilme durumları incelendiğinde, yaşlıların yüzde 85,7’sinin telefon kullanabildiği, yüzde 55,1’inin alışverişini kendi yapabildiği, yüzde 61,1’inin yemeğini kendi hazırlayabildiği, yüzde 76,6’sının konut paklığı yapabildiği görüldü. Yaşlıların yüzde 72,8’inin çamaşır yıkayabildiği, yüzde 76,3’ünün seyahat yapabildiği, yüzde 85,5’inin ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, yüzde 74,0’ının mali işlerini yapabildiği görüldü.

Yaşlı erkekler alışverişte daha uzman

Yaşlı erkeklerin yüzde 91,2’sinin telefon kullanabildiği, yüzde 71,7’sinin alışverişini kendi yapabildiği, yüzde 57’sinin yemeğini kendi hazırlayabildiği, yüzde 76,7’sinin konut paklığı yapabildiği görüldü. Yaşlı erkeklerin yüzde 68’sinin çamaşır yıkayabildiği, yüzde 86’sının seyahat yapabildiği, yüzde 88,5’inin ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, yüzde 87,5’inin nakdî işlerini yapabildiği görüldü.

Yaşlı bayanların yüzde 81,3’ünün telefon kullanabildiği, yüzde 41,7’sinin alışverişini kendi yapabildiği, yüzde 64,3’ünün yemeğini kendi hazırlayabildiği, yüzde 76,5’inin konut paklığı yapabildiği görüldü.Yaşlı bayanların yüzde 76,7’sinin çamaşır yıkayabildiği, yüzde 68,6’sının seyahat yapabildiği, yüzde 83,3’ünün ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, yüzde 63,2’sinin mali işlerini yapabildiği görüldü.